سلامتی

بهزیستی روانشناختی

بهزیستی روانشناختی چیست؟

جامعه اغلب بهزیستی را چیزی بیولوژیکی و فیزیکی می‌داند. وضعیت بدن ما، میزان تغذیه سالم، ورزش و فعالیت جسمی که انجام می‌دهی همگی ابعاد فیزیکی سلامت جسمانی ما را در بر می گیرند در این میان آنچه مغفول مانده بهزیستی روانی است. به دنبال ظهور نظریه ها و جنبش های نوین در  روانشناسی که در سلامتی روانی بر وجود ویژگی های مثبت و رشد توانایی های فردی تأکید داشتند، روانشناسان بر  بهزیستی روانشناختی تاکید بیشتری نموده  و معتقدند این مفهوم بخوبی می تواند وضعیت فرد را توصیف نماید.

واقعیت این است که  سالم بودن فقط به این معنی نیست که بیمار و ناتوان نباشیم، یک فرد سالم کسی است که علاوه بر سلامت جسم در زندگی احساس شادکامی و بهزیستی هم داشته باشد. شاید برای خیلی از ما قسمت اول این تعریف یعنی اینکه بیمار نباشیم اهمیت بیشتری داشته باشد، اما باید بدانیم پژوهش‌ها نشان داده‌اند کسانی که سطح بهزیستی روانشناختی بالاتری دارند، کمتر بیمار می‌شوند و یا اگر بیمار شوند سریع‌تر بهبود می‌یابند و از همه مهمتر اینکه بیشتر عمر می‌کنند.

به بیانی ساده بهزیستی روانشناختی شامل توانایی زندگی کردن همراه با شادی و بهره‌وری است. تعریف بهزیستی روانشناختی را می‌توانیم، احساس انسجام و پیوستگی در زندگی، تعادل عاطفی و رضایت کلی از زندگی، در نظر بگیریم. همچنین کارادماس می‌گوید بهزیستی روانشناختی را می‌توان واکنش‌های عاطفی و شناختی به ادراک ویژگی‌ها و توانمندی‌های شخصی، تعامل کارآمد و تاثیر گذار با جهان، داشتن رابطه مطلوب با جمع و اجتماع و پیشرفت کردن در طول زمان بیان کرد. این حالت می‌تواند مؤلفه‌هایی مانند رضایت از زندگی، انرژی و اخلاق خوب را نیز در بر بگیرد.

یکی از محققانی که بررسی های جامعی روی مقوله بهزیستی روانشناختی انجام داده ریف است. او برای بهزیستی روانشناختی 6 مؤلفه زیر را در نظر گرفته است:

داشتن نگرش مثبت نسبت به خود (پذیرش خود)، برقراری روابط گرم و صمیمی با دیگران و توانایی همدلی (رابطه مثبت با دیگران)،  احساس استقلال و توانایی ایستادگی در مقابل فشارهای اجتماعی (خود مختاری)، داشتن هدف در زندگی و معنا دادن به آن (زندگی هدفمند)، احساس رشد مستمر (رشد شخصی)،   توانایی فرد در مدیریت محیط (تسلط بر محیط).

برخی از محققان معتقدند بهزیستی روانشناختی مجموعه ای از چهارده مولفه است که به اختصار به شرح ذیل می باشد.

خشنودی (happiness): احساس شادمانی و خوش حال بودن.

سرزنده بودن(vitality): پر انرژی بودن و اشتیاق داشتن برای انجام کارها.

آرامش (calmness): احساس راحتی، آرام و در آسایش بودن.

خوش بینی (optimism): خوشبین و امیدوار بودن.

آمیختگی (involvement): عمیقاً مجذوب شدن در کاری که انجام میدهید.

آگاهی (awareness): آگاه بودن نسبت به احساسی که در هر لحظه تجربه میکنید.

پذیرش (acceptance): پذیرش خود، همانطور که هستید.

ارزش به خود نهادن (self-worth): میزانی که خود را لایق دوست داشته شدن و محترم می‌دانید.

شایستگی (competence): احساس موثر بودن در کاری که انجام میدهید.

هدف (purpose): داشتن یک هدف و ماموریت در زندگی.

اهمیت (significance): این احساس که کاری که انجام میدهید ارزشمند است.

تناسب (congruence): احساس اینکه کاری که انجام میدهید با تصویری که از خودتان دارید متناسب است.

ارتباط (connection): احساس صمیمیت و در ارتباط بودن با اطرافیان.

خصوصیات افراد دارای بهزیستی روانشناختی

افراد دارای سلامت و بهزیستی روانشناختی اغلب  احساس راحتی می کنند، خود را آنگونه که هستند می پذیرند، از استعدادهای خود بهره مند می شوند، نگرانی، ترس واضطراب و حسادت کمی دارند و دارای اعتماد به نفس می باشند. سیستم ارزشی آنان از تجارب شخصی خودشان سرچشمه می گیرد. احساس خوبی نسبت به دیگران دارند، به علایق افراد دیگر توجه می کنند و نسبت به آنها احساس مسئولیت نشان می دهند. سعی نمی کنند بر دیگران تسلط یابند. آنها با مشکلات روبرو می شوند و نسبت به اعمال خود احساس مسئولیت می کنند. محیط خود را تا آنجا که ممکن است شکل می دهند و تا آنجا که ضرورت دارد با آن سازگار می شوند.

راه های بهبود بهزیستی روانشناختی

تقویت ارتباط با اطرافیان

بررسی ها نشان می‌دهد احساس نزدیکی و ارزش‌گذاری با دیگران، نیاز اساسی انسان است و به عملکرد خوب کمک می‌کند. واضح است که روابط اجتماعی برای ارتقای رفاه و برای عمل به عنوان یک محافظ در برابر بیماری های روانی برای افراد در هر سنی حیاتی است. لذا، سعی کنید امروز کاری متفاوت انجام دهید و ارتباط برقرار کنید. به جای ارسال پیام با کسی صحبت کنید، با یک فرد جدید صحبت کنید، بپرسید آخر هفته دوستتان چطور بوده و وقتی به شما می گوید واقعا گوش کنید، با همکارانتان صحبت کنید.

فعالیت جسمی

فعالیت بدنی منظم با میزان کمتر افسردگی و اضطراب در تمام گروه های سنی مرتبط است. ورزش برای کاهش زوال شناختی مرتبط با افزایش سن و برای ارتقای رفاه ضروری است. فعالیت‌های آهسته‌ مانند پیاده‌روی، می‌توانند از مزایای تشویق تعاملات اجتماعی و همچنین ارائه سطحی از ورزش برخوردار باشند. لازم نیست ساعت ها را باشگاه وقت بگذرانید بلکه  بهتر است فعالیت هایی را پیدا کنید که از آنها لذت می برید و آنها را به بخشی از زندگی خود تبدیل کنید؛ مثلا استفاده از پله به جای آسانسور، پیاده روی آهسته، گردش در پارک و …

افزایش توجه و خودآگاهی

یادآوری اینکه “به خود توجه داشته باشید” می تواند آگاهی را تقویت و گسترش دهد. مطالعات نشان داده اند که آگاهی از آنچه در زمان حال روی می دهد به طور مستقیم به سلامتی شما کمک می کند و توجه به “لحظه اینجا و اکنون” می تواند به تایید مجدد اولویت های زندگی شما کمک کند. افزایش آگاهی همچنین درک تان را از خود افزایش می دهد و به شما امکان می دهد بر اساس ارزش ها و انگیزه های خود انتخاب های مثبتی داشته باشید.

یادگیری مداوم

یادگیری مداوم در طول زندگی باعث افزایش عزت نفس و تشویق به تعامل اجتماعی و زندگی فعال تر می شود. شواهد نشان می دهد که فرصت شرکت در کار یا فعالیت های آموزشی به ویژه به رهایی افراد مسن از افسردگی کمک می کند. عمل تعیین اهداف، که به ویژه با یادگیری بزرگسالان مرتبط است، به شدت با سطوح بالاتر بهزیستی روانی مرتبط است.

کمک به دیگران

مشارکت در زندگی اجتماعی و اجتماعی توجه بسیاری را در زمینه تحقیقات بهزیستی به خود جلب کرده است. افرادی که گزارش می دهند علاقه بیشتری به کمک به دیگران دارند، به احتمال زیاد خود را شاد ارزیابی می کنند. تحقیقات در مورد اقدامات برای ارتقای شادی نشان داده است که انجام یک عمل محبت آمیز یک بار در هفته در یک دوره شش هفته ای با افزایش بهزیستی همراه است.